De winter wil maar niet ophouden, dus wordt DOEN ook dit weekend niet overgevaren naar zijn nieuwe thuishaven. DOEN is erg compleet uitgerust op het moment dat we hem kopen, veel grote klussen verwachten we dus voorlopig niet te hebben (naast het vaste jaarlijkse onderhoud dan). Toch zijn er natuurlijk wel wat zaken die we op termijn willen gaan aanpassen. De eerste klus is de herindeling van de navigatiehoek en de daarmee samenhangende navigatie op de stuurstand. In de huidige situatie zit er in de navigatiehoek een oude (niet werkende) GPS, een niet werkende repeater voor de instrumenten op de stuurstand, een goede marifoon (maar zonder DSC), een radio en een houder voor een GSM. De huidige GPS is een Magellan op de stuurstand. Deze goed werkende Magellan willen we eigenlijk liever binnen hebben (minder kwetsbaar) en dan een GPS repeater op de stuurstand. Als de Magellan binnen in de navigatiehoek zit, wordt het ook makkelijker om de GPS aan te sluiten op andere apparatuur, zoals DSC marifoon en AIS radar. Handig om dan maar in 1 keer te doen. Omdat eigenlijk alles op de route ligt als je van Groningen naar Zeeland rijdt, onderweg dus maar even een GPS repeater, DSC marifoon, AIS radar, AIS splitter en ook maar gelijk een accumonitor aangeschaft. Rond het middaguur kan de klus beginnen in een zacht winterzonnetje. In dit zonnetje kan ik me niet inhouden en ga ik eerst nog het dek poetsen, want dat is altijd zo lekker dankbaar werk en daarnaast krijg je het er warm van. Omdat het al met al wel een flinke tijd zal duren en het vroeg donker wordt, begin ik met het gedeelte dat buiten moet gebeuren: verwijderen van de houder voor Magellan en het installeren van de GPS repeater. De stuurstand laat zich gemakkelijk uit elkaar halen en als ik de huidige GPS-houder verwijder (en het plaatje waar dat op zit) blijkt gelukkig dat het huidige gat kleiner is dan het gat voor de GPS repeater. Het voordeel hiervan is dat het eindresultaat mooier is, maar het nadeel is dat er gezaagd moet gaan worden (in je net nieuwe boot!). De meegenomen decoupeerzaag blijkt hier niet geschikt voor, omdat de ruimte hiervoor te beperkt is. Ook de gatenzaag gaat niet lukken, omdat er een rechthoekig gat moet komen. Een handzaag heb ik natuurlijk niet mee, maar wel een Leatherman multitool en daar zit natuurlijk een zaagje op. Met de Leatherman lukt het wonderwel vrij eenvoudig om het gewenste gat te zagen. Het bevestigen van de repeater is vervolgens een eitje. Maar dan moet de kabel doorgevoerd worden. Een Dehler is degelijk en netjes gebouwd en dus gaan alle kabels via keurig weggewerkte kabelgoten. Na flink wat gepiel lukt het me om de kabel in de bakskist op te pikken. Als ik hem verder doortrek blijkt dat de kabel om het stuurwiel zit en mag het feest dus opnieuw beginnen... Van de bakskist gaat de kabel via de natte cel naar de navigatiehoek, een klus in onmogelijke hoeken. Als je dan uiteindelijk de kabel in de navigatiehoek hebt, wordt je best wel even blij (en trakteer je jezelf op een biertje). Dan gaat de klus binnen verder. De radio en de kaartlamp mogen blijven, maar verder gaat alles eruit. Dit levert een paneel op met een aantal grotere gaten en een nog groter aantal schroefgaten. Met de te installeren apparatuur probeer ik een indeling te maken die aan de ene kant logisch is, maar waarmee tegelijkertijd zoveel mogelijk gaten worden afgedicht. Na alles uitegetekend te hebben, worden de hoeken uitgeboord. Dan mag de zaag er weer in. De meeste stukken lukken met de decoupeerzaag, maar de stukken aan zij- en onderkant moeten weer handmatig met de Leatherman (dus echt een onmisbare gadget voor de watersporter). Dan mag de oude marifoon er nog uitgehaald worden en kan het nieuwe spul erin. Als eerste monteer ik de VHF splitter op de plek waar de oude marifoon zat. Deze splitter splitst het marifoonsignaal van de antenne boven in de mast in drie aparte signalen voor de marifoon, radio en AIS. De radio-antenne sluit ik hier dus ook gelijk op aan. Dan gaat de nieuwe DSC marifoon erin. We hebben gekozen voor hetzelfde type als in de vorige boot omdat we deze al kennen en deze is daarnaast mooi en makkelijk in te bouwen. Boven de marifoon komt de AIS radar (een scherm waarop je alle grote schepen in buurt kunt zien: handig met mist). Op de plek van de oude repeater komt de accumonitor en daaronder het weerstation. Aan de rechterkant komen de handmarifoon en de Magellan GPS. Als alles op z'n plaats zit, moet 'alleen nog even' de boel aangesloten worden. De ervaring leert dat dit prima te doen is, als je er maar rustig de tijd voor neemt en logisch blijft nadenken (en af en toe een meting doet met de multimeter). Het NMEA signaal van de GPS wordt dus aangesloten op de NMEA ingang van de GPS repeater, de marifoon en AIS. Vervolgens wordt de voeding overal op aangesloten (er is een aparte groep voor de marifoon, de instrumenten binnen en de instrumenten buiten) en kan er getest worden. Alles gaat aan, alleen het signaal van GPS komt niet door. Natuurlijk twijfel ik niet aan de aansluitingen en ga ik maar eens met het GPS menu aan de gang. Al snel blijkt dat je voor de NMEA communicatie verschillende opties hebt en na wat pogingen heb ik de juiste instelling te pakken. Dan wordt de marifoon geprogrammeerd (ATIS en MMSI). Ook hier even opletten, want dit kun je zelf maar eenmalig doen. Vervolgens wordt de marifoon getest met de handmarifoon en alles werkt gelukkig. Als laatste is de AIS aan de beurt. Na een paar basisinstellingen gekozen te hebben, varen de boten over het scherm (we liggen hier naast een kanaal) en werkt ook dit apparaat. Dan is er alleen nog de accumonitor. Het apparaat is geïnstalleerd, maar moet nog wel worden aangesloten. Hiervoor moet er een kabel vanaf de accu's (die onder het bed in de achterkajuit staan) naar de navigatiehoek. De bijgevelerde kabel is hiervoor te kort en ik moet nog even denken hoe ik dit ga oplossen. Daarnaast moet er een shunt aangesloten worden en dat betekent dus dikke accukabels (die ik niet mee heb). Dit stellen we dus nog maar even uit. Wel worden alle kabels nog even netjes bij elkaar gebonden, voordat het paneel weer dicht wordt geschroefd. Wanneer de accumonitor aangesloten wordt, zal ik gelijk eens alle kabels voorzien van een label.

Update: Inmiddels zijn ook de shunt en de accumonitor aangesloten. Was wel even stoeien met die immens dikke accukabels, maar alles zit nu stevig op z'n plek. De accumonitor levert zeer nuttige informatie over de laadtoestand van de accu's en eigenlijk valt het verbruik van alle apparatuur en installaties reuze mee. Tot nu toe zorgen de motoruren (die je o.a. maakt tijdens manoeuvreren in havens en bij de sluispassages) voor het bijladen van de accu's en gebruiken we de walstroom alleen als we zin hebben in warm water van de boiler.

Update (20-11-2011): We zijn weer een tijdje verder en ook is er in de navigatiehoek het een en ander veranderd. De GPS is een kleine kaartplotter geworden. Er is een tridata repeater voor de instrumenten. En we hebben weer een navtex. Het 12V stopcontact is vervangen door een 'normaal' formaat. Als laatste is er een niveaumeter voor de watertank bijgekomen.

Zonnepanelen zijn een prima optie om op een boot stroom op te wekken. Ze maken geen geluid, doen het elke dag en gaan erg lang mee. Maar het lastige is om een plek voor ze te vinden. Er zijn eigenlijk drie opties: 1) op een spoiler op het achterdek, 2) uitklapbaar aan de zeerailing en 3) op het dek. Een spoiler is veel gewicht op een ongewenste plek en cosmetisch niet heel aantrekkelijk. Een uitklapbare constructie aan de zeerailing lijkt ons gedoe en dus zijn we maar eens op ons dek gaan kijken naar een geschikte plek. Dat bleek het gedeelte tussen mast en buiskap te zijn. Na wat opmeten en zoeken op internet kozen we voor 3 panelen van Solara (1x 68 Wp en 2x 18 Wp). Deze panelen waren helaas niet de goedkoopste, maar dan heb je wel panelen die: een hoge opbrengst hebben, dun zijn, buigzaam zijn (er zit een beetje bolling in het dek) en overloopbaar zijn.

De eerste stap van deze klus was het (onzichtbaar) trekken van een kabel vanaf de zonnepanelen naar de accu's. Na flink wat gepiel op onmogelijk plekken loopt de kabel nu vanaf de zonnepanelen naar de ruimte tussen dek en plafond, dan naar voren naar het hoofdschot, vanaf daar naar stuurboord, dan onder de gangboorden langs in een goot naar achteren door kastjes, navigatiehoek en natte cel, dan in de bakskist opgepikt en naar beneden geleid, vanaf daar uiteindelijk naar de ruimte onder de achterhut gevoerd waar de accu's staan. En dat alles volledig uit het zicht. De tweede stap was het plaatsen van de panelen op de opbouw. Hiervoor de opbouw maar even losgeschroefd om overal goed bij te kunnen. Onder de opbouw zijn de 3 kabels samengebracht en als 1 kabel gaan ze door het dek. Als laatste was de aansluiting op de accu's via een laadregelaar aan de beurt. De laadregelaar is apart op de start- en service accu's aangesloten, zodat de meeste stroom naar de service accu's gaat en een beetje naar de startaccu. Met de schakelaar die er tussen is geplaatst kan nu de 'zon worden aangezet'. Het laagstaande winter zonnetje bracht zowaar nog enkele tienden van amperes op.

Na vele koude en natte weekenden konden we dit weekend beide dagen lekker doorklussen. De eerste klus was het monteren van het nieuwe lummelbeslag dat we via de Dehlerclub hebben gekocht. Deze verbeterde versie van het originele model voorkomt het bekende doorbuigen van de lummelbout doordat de bout nu op een derde punt wordt rechtgehouden (zie foto hiernaast). Eerder deze winter hadden we het oude beslag al gedemonteerd en deze hebben we gebruikt als mal om de gaten te boren in het nieuwe beslag. Omdat de exacte punten van de schroeven in de mast verschillen per boot, werd het lummelbeslag zonder deze gaten geleverd. Een flinke middag boren later zaten er 6 gaten in het nieuwe beslag. Gelukkig bleek dit weekend dat de positie van alle gaten goed was en daardoor werd de bevestiging een simpele klus: schoonmaken, Sikaflex er op, lummelbeslag plaatsen, schroeven aandraaien en giek er weer op.

Daarna was de paal voor de windgenerator aan de beurt. De eerste stap was het uitdenken van de plaats van bevestiging van de voet van de paal. We willen de paal op de spiegel tussen de zwemtrap en steun voor buitenboordmotor plaatsen. Na wat meet- en rekenwerk werd de plaats gekozen en werden de gaten geboord. De voet voor de paal werd met een contraplaat aan de binnenkant (om de krachten te spreiden) op de spiegel gemonteerd. Nadat we de paal op de voet hadden gezet kon de lengte en positie van de zijstagen (die de paal onder alle omstandigheden rechtop moeten houden) bepaald worden. Beide stagen werden op maat gezaagd en daarna doorboord om de eindstukken er betrouwbaar aan vast te kunnen maken (in plaats van de klemschroeven). Met de zijstagen op de plek stond het geheel als een huis. Nu moest de windgenerator er nog op. Maar eerst werd de aansluiting voorbereid. Niet ingewikkeld, maar toch altijd weer even opletten. We hebben de windgenerator via een stopknop (en natuurlijk een zekering) op de accu's aangesloten. Met de stopknop kunnen we de windgenerator bv 's nachts uitzetten (om eigenlijk het lawaai uit te zetten). Als laatste voorbereiding werd nog een waterdichte doorvoer voor de kabel geplaatst in de spiegel. Daarna kon de paalconstructie weer worden afgebroken om de windgenerator er op te zetten. Dan de paal weer in elkaar en de kabels verbinden. Het waait vandaag niet zo hard, dus moesten we even wachten totdat een windvlaag de wieken in beweging zette. Allereerst testen we de stopknop en die werkt. Dan is het nog even wachten op een nieuw vlaagje en kunnen we tevreden zien dat het systeem al een beetje stroom opwekt. Nu alles werkt worden alle bouten nog stevig aangedraaid en de constructie lijkt meer dan stevig genoeg. Hopelijk blijft alles ook in een ruige zee en met veel wind overeind. Maar daarover (en de over de stroomopbrengsten) zullen we later berichten.

Tijdens het elektra gepiel van mij bewerkt Marijke de roestplekken op de kiel (eerst roest eraf en dan Primacon erop) en is ook al een deel van de romp gewaxed. Al met al een zeer productief bootweekend geweest en daarnaast ook nog op zaterdag naar optreden van Miss Montreal geweest (wat een geweldige sound heeft zij!). Nog maar een paar weken en dan gaat DOEN weer zwemmen: let the game begin.

Voor deze winter hebben we een lange lijst met meer dan 40 klussen. Deze klussen zijn nodig om DOEN klaar te maken voor het oceaanzeilen en om haar uit te rusten voor permanente bewoning. Vanwege de vele klussen willen we DOEN in een overdekte winterstalling hebben dicht in de buurt van Groningen. Helaas zijn de stallingen in Groningen allemaal al vol als we gaan rondvragen, maar gelukkig heeft De Drait in Drachten nog plek in de hal. Enige probleem is hierbij het laatste stukje vaarwater naar deze haven: de diepte is daar 1.85 m en onze diepgang is 1.88 m. Omdat we een zachte bodem verwachten, nemen we maar de gok dat het 'net zal kennen'. Nadat we de mast hebben achtergelaten bij de tuiger in Stavoren (die de mast zal nakijken en alle verstagingen zal vervangen), varen we als motorboot door Friesland. Jaren terug was dit ons vaargebied en we halen mooie herinneringen op. Wel verwarrend dat een aantal bruggen inmiddels zijn vervangen door aquaducten (die natuurlijk nog niet op onze oude waterkaart stonden). In Drachten lopen we een paar keer goed vast en we besluiten het de volgende dag maar weer te gaan proberen met een peilstok en de bijboot. Hiermee vinden we een route die net diep genoeg zou moeten zijn en met een paar bodemtouches bereiken we de kraan van De Drait. In de kraan staat net genoeg water om DOEN erin te kunnen schuiven. De volgende dag gaat ze eruit en na een poetsbeurt mag ze droog de hal in.

Een van de grootste klussen is de aanpassing van het drinkwater systeem. Omdat de inhoud van onze drinkwatertank beperkt is (125 L), hebben we besloten om een watermaker in te bouwen zodat we drinkwater kunnen maken uit zeewater. We hebben gekozen voor een Katadyn Powersurvivor 40E vanwege de kleine afmeting en het beperkte stroomgebruik. De opbrengst is zo'n 5-6 L per uur en als we hem 2 uur per dag laten draaien hebben we voldoende water om te drinken, te koken en te wassen/douchen. Nadat we een aantal inbouwplekken hebben bekeken, kiezen we voor inbouw achter het toilet omdat dit het meest eenvoudig bleek en daarnaast het geheel dan goed bereikbaar is voor onderhoud. Nadat de inbouwplek gekozen is, kon begonnen worden met het aanleggen van alle leidingen. Via de kleinste ruimtes in de boot lukte het om de aanvoer van zeewater te verzorgen alsook de afvoer van zeewater naar buiten en de aanvoer van het drinkwater naar de drinkwatertank. Voor de zekerheid nog een groffilter in de aanvoer geplaatst en het grotere filterelement hebben we tevens in de wc-ruimte geplaatst. Vanuit de aanvoerleiding van zeewater tappen we nog een slang af en hierop hebben we tweede kraan geplaatst in de keuken. Met deze kraan kunnen we nu (onbeperkt) buitenwater oppompen waarmee we bijvoorbeeld de afwas kunnen voorspoelen. Om goed inzicht in de drinkwatervoorraad te hebben, bouwen we een niveaumeter in de tank. Het klokje wat hierbij hoort om het niveau af te lezen plaatsen we in het schakelpaneel op de plek van de 12V stekker. Deze stekker krijgt hierdoor een andere plaats en vervangen we gelijk door het gangbaardere 'auto'-formaat.

Een klus die ons minder tijd koste dan verwacht was het maken van een zonnedak. Omdat onze giek ver doorloopt in de kuip en we het zonnedak wel willen kunnen laten staan tijdens het zeilen, werd al snel duidelijk dat een verlenging van de buiskap de meest ideale oplossing zou zijn. De buiskap zelf had al z'n beste tijd gehad en dus maar eens een paar offertes opgevraagd voor ons idee. Een maandje later staat er een nieuwe buiskap met afritsbare verlenging op DOEN. Laat de zon maar komen!

Veel tijd hebben we ook besteed aan de onderhoudsbeurt van de motor. Omdat we tijdens ons jaar weg ook het motoronderhoud zelf willen/moeten kunnen, hebben we een set onderdelen gekocht en zijn we dit jaar zelf aan de slag gegaan. Daarnaast zijn ook de brandstofleidingen vervangen en een groffilter geplaatst. De dieseltank in DOEN is best klein (65 L), maar toch gaan we geen extra tank inbouwen. We hebben namelijk een mooie plek gevonden om 6 jerrycans van 20 L te plaatsen onder de bank achter het stuurwiel. In de bakskist staat nog een kleine jerrycan van 10 L en hierdoor kunnen we in totaal 195 L diesel meenemen. Met een verbruik van 2 L/uur bij een snelheid van 5 knopen kunnen we hiermee dus bijna 500 mijl (ruim 4 dagen nonstop) varen op de motor. Dit zou voldoende moeten zijn om de windstille zones rond Bermuda en de Azoren door te komen.

Een ander klusje was het stroomverbruik van de koelkast omlaag brengen. Tijdens de reis zal dit een van de grootste stroomverbruikers zijn en loont het dus om de koelkast zo zuinig mogelijk te maken. De koelkast is al erg goed geïsoleerd en dit gaan we dus ook niet verbeteren. Wel gaan we het kastje waar de koelkast en de compressor is ingebouwd voorzien van een betere ventilering. We hadden al eerder gemerkt dat de temperatuur in dit kastje flink kan oplopen als de koelkast hard moet werken. En een koelkast in een warm kastje is natuurlijk geen logisch idee. Daarom hebben we een PC-ventilator ingebouwd die de warme lucht uit het kastje moet gaan afvoeren (een ruimte aan de achterkant zal zorgen voor aanvoer van koelere lucht). De ventilator gaat automatisch aan als de compressor van de koelkast aanslaat en een schakelaar kan de ventilator altijd uitschakelen als het niet nodig is.

Na nog vele andere klussen te hebben gedaan mocht DOEN op 2 april eindelijk weer te water. Natuurlijk was de waterstand weer erg laag en hadden we grote moeite om de De Drait te verlaten met onze diepgang. In diep water aangekomen was de opluchting van korte duur toen de motor plots uitviel. Met de vaart die we hadden konden we DOEN nog aanleggen bij een stenenfabriek in de industriehaven van Drachten. Na een uurtje tevergeefs zelf proberen de motor weer aan de praat te krijgen toch maar De Drait gebeld voor assistentie. Even later kwam een monteur langszij met een motorboot. Gelukkig kreeg hij hem aan de praat waarna hij ons een sleep gaf naar een aanlegplaats bij de brandweerhaven. Tijdens de sleep lieten we de motor lopen, maar helaas sloeg hij weer af. Er was dus duidelijk een probleem met de brandstoftoevoer. Samen met de monteur nagedacht over de mogelijke oorzaken en we concludeerden dat de nieuw geplaatste groffilter verdachte nr.1 is. Om makkelijk bij de filter te kunnen hadden we hem iets boven de dieseltank geplaatst, maar dit is waarschijnlijk te hoog omdat de diesel dan omhoog moet worden opgepompt door de motor. De filter dus maar gedemonteerd en op een lager punt opnieuw ingebouwd. Dan weer de motor ontluchten en starten maar. Nadat we de motor bijna een uur hadden laten lopen, hadden we voldoende vertrouwen om de tocht richting Stavoren te hervatten. De verdere tocht naar Stavoren deed de motor het gelukkig zonder problemen en het euvel lijkt verholpen. In Stavoren wordt de mast met de nieuwe verstaging geplaatst en zijn we weer een zeilboot. De zeilen zetten we er weer op en ook vervangen we de meeste lijnen. De windgenerator (die voor reparatie terug naar de fabriek was geweest) plaatsen we ook weer en het geheel krijgt steeds meer vorm. Nu kunnen we de zeilen hijsen en een testtochtje gaan maken. Alleen weten we nog niet waar naar toe omdat we nog geen ligplaatst hebben tot ons vertrek op 28 mei. Na een klein belrondje blijkt Marina Makkum nog een plekje te hebben voor een schappelijk prijsje. Met een westenwindje hebben we een lekker tochtje naar Makkum waar we vastleggen op onze ligplaats voor de komende 7 weken. Al met al een drukke week waarin veel is gebeurd maar we ook heel erg zijn opgeschoten in de voorbereiding voor onze grote reis.